အာဆီယံကိုု မည္သူက ဓားစာခံလုုပ္ ျပန္ေပးဆြဲသနည္း
by ကာ၀ီ ခၽြန္ကစ္တာ၀န္ (သတင္းေ၀ဖန္ခ်က္)
ၿပီးခဲ့သည့္အပတ္က အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ား ပူးတြဲထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ထုတ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ဤသို႔ ျဖစ္သည့္အခါအတိုင္း ေမးခြန္း ေမးေလ့ရွိၾကသည္။ မည္သည့္ႏိုင္ငံက အာဆီယံအဖြဲ႔ကို ဓားစာခံအျဖစ္ျပန္ေပးဆြဲထားပါသနည္း ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေျဖမ်ားမွ တခု သို႔မဟုတ္ အမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ေပးပါ..ဟု ဆိုရလိမ့္မည္။ (က) ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အတြင္းရွိ အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ကၽြန္းမ်ားကိစၥ အာဆီယံ၏ အေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ား၊ (ခ) အာဆီယံ၏ ၎ႏွင့္ မသက္ဆိုင္သူ အေရးဆိုသူ မဟုတ္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ား၊ (ဂ) လက္ရွိ အာဆီယံဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူထားသူ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ၊ (ဃ) အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု (င) တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ (စ) အထက္ေဖာ္ျပပါ အားလံုး။
အေျဖကို (စ) ဟု ေရြးခ်ယ္ေပးရမည့္ အေၾကာင္းအခ်က္ မ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။
အေျဖ (က) အတြက္ ေထာက္ခံေပးမည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ အာဆီယံ အဖြဲ႔အတြင္းမွ ၎ကိစၥကိုအေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကြဲျပားၿပီး၊ မညီညြတ္ႏိုင္ ျဖစ္ေနၾကသည္။ ယင္းမွာ ၎အုပ္စု၏ အားအနည္းဆံုး အခ်က္ျဖစ္ေနသည္။ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏွင့္ ဘရူႏိုင္းတို႔က ၎တို႔အၾကား အစည္းအေ၀းထိုင္ တိုင္ပင္၍ ဘံုမဟာဗ်ဴဟာ တရပ္ ခ်မွတ္သည္ ဆိုသည္မွာလည္း ရွားရွားပါးပါး မရွိသေလာက္ျဖစ္သည္။ ယခင္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ေလာက္က၊ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပးခဲ့ၾကသလို၊ အခ်င္းခ်င္း ေစာင့္ၾကည့္ေပးခဲ့
ၾကသည္။ ႏိုင္ငံအတြက္ ပို၍အေရးပါလာသည္ႏွင့္အမွ် သူတို႔အခ်င္းခ်င္းအၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ
ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းလာသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူတို႔က သင့္ေလ်ာ္သည့္အခါ ဆိုလွ်င္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏အမည္ကိုျပင္ပဖိအားမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ဒိုင္းလႊားသဖြယ္ အသံုးခ်တတ္ေသးသည္။ ဖႏြမ္ပင္တြင္ သူတို႔၏နယ္ပယ္ကို ကာကြယ္ထားႏိုင္ရန္အတြက္ ၎အေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ားက ကိုယ့္နည္း ကိုယ့္လမ္းျဖင့္ ေလွ်ာက္ခဲ့ၾကသည္။
အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ၄၅ ႏွစ္တာ သမိုင္းတြင္၊ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပူးတြဲထုတ္ျပန္ခ်က္ ေၾကညာခဲ့ဖူးျခင္း မရွိပါ။ အေၾကာင္းမွာ ၎ပဋိပကၡႏွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ မ်ားစြာ ရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
၎ကိစၥ ပတ္သက္ေနၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ားက သူတို႔၏ အေျခခံ ေတာင္းဆိုခ်က္ ရေအာင္ အားလံုးက တိုက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။ ယခင္အခ်ိန္မ်ားကဆိုလွ်င္ ပို၍ ေခါင္းမာစြာ ရပ္တည္ခဲ့ၾကသည္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက စခါဘိုေရာ့ သဲေသာင္ကၽြန္းတန္းမ်ား (Scarborough Shoal) ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားေနမႈကို ေနာက္ဆံုး ထုတ္ျပန္ေၾကညာ ခ်က္တြင္ ပါ၀င္ေစခ်င္သည္။ ဗီယက္နမ္ကမူ သူတို႔၏ စီးပြားေရးဇုန္အေပၚ တရုတ္က က်ဴးေက်ာ္သည္ဟု စြပ္စြဲထားသည့္ ကိစၥ သူတို႔ရႈေထာင့္မွေန၍ တျပားသားမွ မေရႊ႕ခ်င္။
အတိတ္ကာလက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အာဆီယံအတြင္း ၎ကိစၥ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည့္
ႏုိင္ငံမ်ားအနက္ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုမႈ အသံအထြက္ဆံုးဟု ဆိုႏိုင္သည့္ မေလးရွားႏိုင္ငံကမူ ယခုတႀကိမ္တြင္ ဤလႈပ္ရွားမႈ၌ ေပ်ာက္ဆံုး ေနခဲ့သည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ျဖစ္သည့္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္တြင္ အျခားေသာင္ခံုကၽြန္းတန္းမ်ား "other shoals" ဟု ထည့္သြင္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုခ်က္ကိုမူ တင္းခံေနခ့ဲသည္။ ဘရူႏိုင္းကမူ တိတ္ဆိတ္ေနၿပီး ေနာက္တႀကိမ္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ဥကၠ႒တာ၀န္ယူရမည့္အေရး ေစာင့္ဆိုင္းေနသည္။
ဤသို႔ အျမင္မ်ား ကြဲျပားစြာ တည္ရွိေနမႈေၾကာင့္ အာဆီယံဥကၠ႒ျဖစ္သူ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံအတြက္ တကယ့္အခြင့္အေရး ရေစခဲ့သည္။ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေဟာ္ နမ္ေဟာင္း (Hor Namhong) က ၎ေဆြးေႏြးအျငင္းပြားမႈမ်ားကို ခပ္တိုတုိေဆြးေႏြး ျဖတ္သိမ္းေစခဲ့သည္။ သူက ယင္းကိစၥ အျငင္းပြား ပတ္သက္ေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားကို အဆိုျပဳရာ၌ သူတုိ႔တင္ျပသည့္ ျဖစ္ရပ္ အခ်က္မ်ားအားလံုးကို "ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္တြင္ လတ္တေလာျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ်ား" ဟူ၍ စုေပါင္းကာ တင္ျပရန္ အဆိုျပဳခဲ့သည္။ ဤအဆိုကို ႀကိဳက္လွ်င္ယူ-မႀကိဳက္လွ်င္ ထြက္သြားဖို႔ပဲ ရွိသည္။
ဒိုင္း... ဒိုင္း... မည္သူမွ် ထြက္မလာခဲ့ပါ။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အခ်က္မွာ သူကအားလံုး ဘံုတူညီသည့္အခ်က္ကို ရွာေဖြေပးလိုျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဘံုတူညီခ်က္ရွာျခင္း ဆိုသည္မွာ ေျပာရလွ်င္ ယခင္ အာဆီယံ ဥကၠ႒မ်ား အားလံုး
ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည့္ အျပဳအမူေကာင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္တြင္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေရာ္ဘတ္တို ဒဲလ္ ရိုဆာရီယို (Roberto del Rosario) က ထိခိုက္သက္ေရာက္မႈရွိေသာ သဲေသာင္ခံုကၽြန္းတန္းမ်ားကိစၥ ေဖာ္ျပေပးရန္ ကမ္းလွမ္း၍ သူ၏ ရပ္တည္ခ်က္ကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ရသည္။ ယခုအခါ အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေတြးမ်ားေနၾကရၿပီ ျဖစ္သည္။ လာမည့္ ႏို၀င္ဘာလ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ားညီလာခံတြင္ ေဒသတြင္း အာဏာသက္တမ္းရွည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟြန္ဆင္ တာ၀န္ယူ သည့္အခါ မည္သို႔ ျဖစ္လာလိမ့္မည္နည္းဟု ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားေနရျခင္း ျဖစ္သည္။
အေျဖ (ခ) ကို ေရြးခ်ယ္ၾကသူမ်ားအတြက္လည္း ရွင္းပါသည္။ ယင္းအေရးဆိုသူမ်ားႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း အာဆီယံအဖြဲ႔ဥကၠ႒ တာ၀န္ယူထားသည့္ ႏိုင္ငံအျပင္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း ျပႆနာ ကုိယ္စီ ရွိေနၾကပါသည္။ ယင္းကိစၥႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္ အာဆီယံ အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားကို ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ခြဲျခားႏိုင္ပါသည္။ အေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ လံုး၀ မသက္ဆိုင္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ သက္ဆိုင္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ စကၤာပူ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၿပီး က်န္ႏုိင္ငံမ်ားမွာ သက္ဆိုင္မႈ မရွိၾကပါ။ က်န္ ႀတိ ၃ ႏိုင္ငံမွာ သူတို႔ လိပ္ခဲတည္းလည္း ျဖစ္ေနရသည့္ ျပႆနာ အက်ပ္အတည္းကို တိုးတက္မႈ ျမင္လိုၾကၿပီး သူတို႔၏အျမင္၊ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို အာဆီယံအဖြဲ႔တြင္ ထင္ဟပ္သက္ေရာက္မႈ ရွိလိုသည္။ ေျပာရလွ်င္ အာဆီယံ-တရုတ္ ဆက္ဆံေရး အက်ယ္အျပန္႔ နယ္ပယ္တြင္ပါ သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစလိုၾကပါသည္။
စကၤာပူႏိုင္ငံကမူ အျမဲတေစဆိုသလို ယခုအျငင္းပြားမႈတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အာဆီယံအတြင္း၌ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာ အေနအထားျဖင့္ ျဖစ္ေစ ေျဖရွင္းၾကရာ၌ ပင္လယ္ ေရေၾကာင္းမ်ားအတြင္း လြတ္လပ္လံုျခံဳစြာသြားလာခြင့္ကို မထိခိုက္ေစသင့္ဟု ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခဲ့သည္။ အလားတူပင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံကလည္း ယခုအျငင္းပြားမႈတြင္ အာဆီယံ အသင္းအေနျဖင့္ ေသြးစည္းညီညြတ္မႈ ျပရန္ လိုသည္ဟု ယူဆေနသည္။
ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ရပ္တည္ခ်က္ကမူ အနည္းငယ္ေတာ့ ျပႆနာရွိသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြက္ မည္သူက ‘အမွန္တကယ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး’ ျဖစ္သည္ ဆိုသည္မွာ ေမးခြန္းတခုျဖစ္ၿပီး ရပ္တည္ခ်က္က ေ၀ေ၀၀ါး၀ါး ရွိလွသည္။ ဤသို႔ အဓိကျဖစ္သည့္ အဖဲြ႔၀င္ႏိုင္ငံမ်ားက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းတြင္ သီးျခားစီ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ရန္ ေထာက္ခံ ရပ္တည္ေနၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤသို႔ သီးျခား ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ရန္ အစီအစဥ္ကို ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရသည္။ အာဆီယံအသင္း ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ႏုိင္ငံက တရုတ္ႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္တို႔သည္ တင္းမာမႈရွိေနသည့္ စခါဘိုေရာ့ သဲေသာင္ကၽြန္းမ်ား (တရုတ္ဖက္ကမူ ဟြန္ယြန္း Huanyan Island ကၽြန္းဟု ေခၚသည္) ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွစ္ႏိုင္ငံခ်င္း ေတြ႔ဆံု ညိႇႏိႈင္းသင့္သည္၊ တည္ၿငိမ္ေအးေဆးသင့္သည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့သည္။ သို႔ျဖင့္ ဤသို႔ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္မ်ဳိး မလိုအပ္ေတာ့ေပ။
အာဆီယံအသင္းႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးအတြက္ ၂၀၁၂-၁၅ ကာလတြင္ ၾကားခံညိႇႏိႈင္းေရး တာ၀န္ခံ ႏိုင္ငံအျဖစ္ တာ၀န္ယူထားသည့္ ထိုင္းႏိုင္ငံက သူတို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္အတြက္ ေထာက္ခံေပးရန္ တရုတ္ႏိုင္ငံကိုေရာ၊အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကိုပါအသည္းအသန္စည္းရံုးတိုက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဤသို႔ေၾကညာခ်က္မ်ဳိး ထြက္လာပါက တရုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံကိုပါ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသင့္သည္၊ ေဒသအတြင္း တင္းမာမႈမ်ားျမင့္ တက္လာေနမႈအေပၚ ရႈတ္ခ်ျပစ္တင္သင့္သည္ဟု တိုက္တြန္း အၾကံေပးမႈမ်ားပင္ ရွိခဲ့ၾကသည္။
အေျဖ (ဂ) ကို ေရြးခ်ယ္ၾကသူမ်ားအဖို႔ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ ၎မွာ အာဆီယံအဖြဲ႔ ႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေ၀း
အတြက္ ယခုႏွစ္တြင္ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္သူမွာ ၀ါရင့္ ႏိုင္ငံေရးသမား ျဖစ္သည့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ၏ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ျဖစ္သူ ေဟာ နမ္ေဟာင္း (Hor Namhong) ျဖစ္သည္။ သူက မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ခလုတ္ႏွိပ္ရမည္ကို အတိအက်သိသူလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုတႀကိမ္တြင္မူ သူက ပူးတြဲေၾကညာခ်က္ ျဖစ္ေျမာက္ေရးကို ပိတ္ပင္ေစခဲ့သည္။ ဤအခ်က္မွာလည္း သူ၏ သမိုင္းပင္ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
သူ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚ အစည္းအေ၀း တက္လာၾကသည့္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အမ်ားအျပား စိတ္ပ်က္ ေဒါသျဖစ္ခဲ့ၾကရသည္။ သတင္းေထာက္မ်ားကမူ အထူးသျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မာတီ နာတာလဲဂါ၀ါ (Marty Natalegawa) ၏ ရလဒ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိတ္ပ်က္ရေၾကာင္း၊ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ အခ်ဳိ႕ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက “တာ၀န္မဲ့စြာ” ျပဳမူခဲ့ၾကသည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္ကို အက်ယ္အျပန္႔ ကိုးကားေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။ သူက ကေမၻာဒီယားႏိုင္ငံကို နာမည္ေဖာ္၍ ထုတ္ေဖာ္မေျပာခဲ့သည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထိုင္းႏွင့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံတို႔ အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ပရိယာ၀ိဟာ ေက်ာင္းေတာ္/ေခါင္ ဖရာ့၀ိဟန္ေက်ာင္း ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေလ့လာသူမ်ားအျဖစ္ ပါ၀င္မည့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အခန္းက႑ကိုလည္း ျပန္၍ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥတြင္လည္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံက ဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည့္ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္မွ စ၍ ၾကည့္လွ်င္ တိုးတက္မႈ အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိေသးသည္။
လာမည့္ ေနာက္ႏွစ္ႏွစ္တြင္ ဘရူႏိုင္းႏွင့္ ျမန္မာက ကေမၻာဒီးယားအၿပီးတြင္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ဥကၠ႒မ်ားအျဖစ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ႏွင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ တာ၀န္ယူၾကရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ အမွန္အတိုင္းဆိုရလွ်င္ ၎ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးကေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံကို ေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံက အာဆီယံအတြင္း ဤကိစၥကို အေရးဆိုထားေသာ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ေသာ္လည္း ေရနံျဖင့္ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာေနသည့္ႏိုင္ငံက မည္သည့္အသံမွ် ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ထုတ္ေဖာ္မေျပာဆိုခဲ့သလို ဤအက်ပ္အတည္းတြင္လည္း ၎၏ ရပ္တည္ခ်က္ကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဖာ္ျပေျပာဆိုခဲ့ျခင္း မရွိပါ။
သို႔ေသာ္လည္း ဘရူႏိုင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္မွာမူ ယခု အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ကၽြန္းမ်ား ကိစၥသည္ အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ပါတီ၊ ႏိုင္ငံမ်ားအတြင္း အခ်င္းခ်င္း အင္အားမသံုးဘဲ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး၍ ေျဖရွင္းသင့္သည္ဟုျမင္ၾကသည္။ ဤအျမင္က တရုတ္ႏိုင္ငံက ေရရွည္ ရပ္တည္လာခဲ့သည့္ အျမင္ႏွင့္လည္း ေကာင္းစြာဆက္စပ္ေနေပသည္။
အေျခ (ဃ) ကို ေရြးခ်ယ္သူမ်ားအတြက္မူ ရိုးစင္းလွပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက လာမည့္ အနာဂတ္တြင္ သူ၏ ကာကြယ္ေရး ဘတ္ဂ်က္ကို ေလ်ာ့ခ်ေနစဥ္ကာလမွာပင္ အာဆီယံ အသင္းအတြက္ ပို၍ အေထာက္အပံ့မ်ား ပံ့ပိုးေနသည္မွာ အမ်ားအသိပင္ ျဖစ္သည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံမွ ၎၏တပ္မ်ား ရုတ္သိမ္းေနစဥ္ကာလတြင္ အေမရိကန္က ေနာက္ထပ္ စစ္မ်က္ႏွာအျဖစ္ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသကို ပို၍ အာရံုေရႊ႕လာခဲ့သည္။ အေမရိကန္စစ္ဌာနခ်ဳပ္ ပင္တဂြန္က လာမည့္ ၁၀ ႏွစ္တြင္ ေဒသအတြင္း စစ္အင္အားအခ်ဳိးကို ၅၀% မွ ၆၀% အထိ ျမွင့္တင္လိမ့္မည္လည္း ျဖစ္သည္။ ေနာက္ထပ္ ပိုလာမည့္ ၁၀% ေသာ စစ္အင္အားမ်ားက မည္သည့္ေနရာတြင္ အေျချပဳၾကပါမည္နည္း။ သို႔မဟုတ္ အလွည့္က်စနစ္ျဖင့္ အေျချပဳၾကမည္ေလာ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အာဆီယံ၏ကာကြယ္ေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပို၍ စိတ္အားထက္သန္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ အခ်ဳိ႕ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ကစားပြဲအတြင္း နယ္ရုပ္ျဖစ္ရမည္ကို စိတ္မသက္မသာ ျဖစ္ေနရခ်ိန္တြင္ အခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံမ်ားကမူၾကြတက္ေနၾကသည္။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ ေနာက္ဆံုး အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ေနာက္ေဖးေပါက္
အျဖစ္ ဆက္လက္ က်န္ရွိေနၾကရဦးမည္သာ ျဖစ္သည္။
အေျခ (င) ကို ေရြးခ်ယ္သူမ်ားမွာမူ တရုတ္မဟုတ္သူမ်ား ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ အာဆီယံႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀း တေလွ်ာက္လံုးတြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ သတင္းမီဒီယာမ်ားက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံသည္ အာဆီယံအဖြဲ႔ကို
ျပန္ေပးဆြဲ အက်ပ္ကိုင္ေနသည္ဟု စြပ္စြဲခဲ့ၾကသည္။ အာဆီယံ အဖြဲ႔ကလည္း ဤအျပဳအမူကို လက္ခံေနသည္မွာ အံ့ၾသဖြယ္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခဲ့ၾကသည္။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အခ်က္မွာ အခ်ဳိ႕ေသာတရုတ္ သတင္းေ၀ဖန္သူမ်ားက ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိစၥ အသံမ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံက သံတမန္ေရး ခ်ဥ္းကပ္မႈ အသစ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္လာစဥ္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တိုးတက္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေႂကြးေၾကာ္သံ တင္လာစဥ္ ပို၍ က်ယ္ေလာင္လာခဲ့ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
ဤကိစၥကို ယခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ေဒသဆိုင္ရာ သဟဇာတျဖစ္ေစေရး အစီအစဥ္အျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္သစ္မ်ားျဖင့္ေနာက္ထပ္အားျဖည့္ ေဆာင္ရြက္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ အာဆီယံအသင္းႀကီးက ဖိလစ္ပိုင္ႏွင့္ ဗီယက္နမ္တို႔ကို အာဆီယံ-တရုတ္ ဆက္ဆံေရးကိစၥ၌ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ဖြယ္ကိစၥကို တင္ခြင့္ျပဳသည့္အေပၚ တရုတ္ႏိုင္ငံက နားမလည္ႏိုင္ ျဖစ္ေနရသည္။ ေဘဂ်င္းအစိုးရက အေရွ႕ေတာင္အာရွရွိ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကို အဓိကက်သည့္ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒအျဖစ္ ေနရာထား သတ္မွတ္ထားၿပီး ျဖစ္သည္။ အင္အားႀကီး
ႏုိင္ငံမ်ား အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္၊ ရုရွား၊ ဥေရာပႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံမႈမွာ တည္ၿငိမ္၍ အရွည္ကို ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္း၍လည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း တရုတ္ႏွင့္ အာဆီယံ အသင္းႀကီး အၾကား တင္းမာမႈမ်ားေၾကာင့္ ယခုအခါ ေဘဂ်င္းႏွင့္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ဆက္ဆံေရးကိုပါၿခိမ္းေျခာက္လာေတာ့မည့္အေရး ျဖစ္ေနရသည္။
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ အေျဖ (စ) ကို ေရြးခ်ယ္သူမ်ားအတြက္မူ သူတို႔ဘာသာ ခိုင္လံုသည့္အခ်က္ ရွိေပလိမ့္မည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ကစားသူမ်ားအားလံုးက တနည္းမဟုတ္ တနည္း အာဆီယံ အသင္းႀကီးကို ဓားစာခံသဖြယ္ အက်ပ္ကိုင္ထားၾကပါသည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမ်ားစုကို ယခုအခါ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျပရာတြင္ တစ္ဆို႔ေနၾကရသည္။ အေၾကာင္းမွာ သူတို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို ထင္ဟပ္သည့္ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္မ်ား ရွိမေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ကစားသူမ်ား အားလံုးက အာဆီယံအသင္းႀကီးကို သူတို႔၏ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ကစားစရာဟုသာ သေဘာထားၾကသည္။ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္မ်ား အသားက်ေနသည့္ အေျပာမ်ား၊ နည္းပရိယာယ္မ်ားျဖင့္သာ အသံုးခ်ေနၾကသည္။ အာဆီယံအသင္းႀကီး၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သူက အဖြဲ႔၏ အစည္းအေ၀း ေခါင္းစဥ္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးမည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို မည္သို႔မည္ပံု ေရးဆြဲစီစဥ္ရမည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည့္သူ၏ အာဏာကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္ထားသူလည္း ျဖစ္သည္။ သူက ဤအာဏာကို ခ်ိန္ခ်ိန္ဆဆ အသံုးခ်ခဲ့သည္။ အလားတူပင္ အာဆီယံအသင္းမွ ယခုအေရး ပါ၀င္ပတ္သက္ေနၾကသူ
ႏုိင္ငံမ်ားကလည္း သူတို႔ မည္သည့္အခါမွ် ၁၉၉၅ ခုႏွစ္၊ မတ္လတုန္းကလို ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ ေတာင္တရုတ္
ပင္လယ္ အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဘံုသေဘာထားရရန္ တညီတညြတ္တည္း မျဖစ္ႏိုင္သည္ကို ႏွလံုးသားထဲက သိေနၾကျပန္သည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ကာကြယ္ေရးကိစၥ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား အပါအ၀င္ သူ၏ အေနအထားကို ပို၍ ခိုင္မာေစရန္ လိုအပ္သည့္ အဆင့္အားလံုးကို လုပ္ေဆာင္ေနလ်က္ ရွိပါသည္။ ဤသည္မွာ က်န္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ ရွက္ဖြယ္ပင္ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ တရုတ္တို႔က အာဆီယံမူေဘာင္ ခြင္အတြင္း၌ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ား၊ ထိပ္တိုက္ေတြ႔မႈမ်ား၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကပါလိမ့္မည္။ အတိတ္ကာလတြင္ အာဆီယံက တသံတည္း ထြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ မည္သူကမွ် စိုးရိမ္စိတ္ မပြားခဲ့ၾကေပ။ ယခုအခ်ိန္မွစ၍ အားလံုးကို ႀကိဳးေျဖလႊတ္လိုက္သကဲ့သို႔ ရွိေနၿပီ။ အာဆီယံ ကံေကာင္းပါေစဟု ဆုေတာင္းေနရေတာ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ။
Kavi Chongkittavorn ေရးသားသည့္ Who is holding Asean hostage? ေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆုိေဖာ္ျပပါသည္။
ကာ၀ီ ခၽြန္ကစ္တာ၀န္ (Kavi Chongkittavorn)သည္ အာဆီယံအသင္းႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ကို
ေ၀ဖန္ေရးသားေနသည့္ ထင္ရွားေသာ သံုးသပ္ေလ့လာသူတဦး ျဖစ္ပါသည္။
အေျဖကို (စ) ဟု ေရြးခ်ယ္ေပးရမည့္ အေၾကာင္းအခ်က္ မ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။
အေျဖ (က) အတြက္ ေထာက္ခံေပးမည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ အာဆီယံ အဖြဲ႔အတြင္းမွ ၎ကိစၥကိုအေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကြဲျပားၿပီး၊ မညီညြတ္ႏိုင္ ျဖစ္ေနၾကသည္။ ယင္းမွာ ၎အုပ္စု၏ အားအနည္းဆံုး အခ်က္ျဖစ္ေနသည္။ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏွင့္ ဘရူႏိုင္းတို႔က ၎တို႔အၾကား အစည္းအေ၀းထိုင္ တိုင္ပင္၍ ဘံုမဟာဗ်ဴဟာ တရပ္ ခ်မွတ္သည္ ဆိုသည္မွာလည္း ရွားရွားပါးပါး မရွိသေလာက္ျဖစ္သည္။ ယခင္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ေလာက္က၊ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပးခဲ့ၾကသလို၊ အခ်င္းခ်င္း ေစာင့္ၾကည့္ေပးခဲ့
ၾကသည္။ ႏိုင္ငံအတြက္ ပို၍အေရးပါလာသည္ႏွင့္အမွ် သူတို႔အခ်င္းခ်င္းအၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ
ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းလာသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူတို႔က သင့္ေလ်ာ္သည့္အခါ ဆိုလွ်င္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏အမည္ကိုျပင္ပဖိအားမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ဒိုင္းလႊားသဖြယ္ အသံုးခ်တတ္ေသးသည္။ ဖႏြမ္ပင္တြင္ သူတို႔၏နယ္ပယ္ကို ကာကြယ္ထားႏိုင္ရန္အတြက္ ၎အေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ားက ကိုယ့္နည္း ကိုယ့္လမ္းျဖင့္ ေလွ်ာက္ခဲ့ၾကသည္။
အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ၄၅ ႏွစ္တာ သမိုင္းတြင္၊ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပူးတြဲထုတ္ျပန္ခ်က္ ေၾကညာခဲ့ဖူးျခင္း မရွိပါ။ အေၾကာင္းမွာ ၎ပဋိပကၡႏွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ မ်ားစြာ ရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
၎ကိစၥ ပတ္သက္ေနၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ားက သူတို႔၏ အေျခခံ ေတာင္းဆိုခ်က္ ရေအာင္ အားလံုးက တိုက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။ ယခင္အခ်ိန္မ်ားကဆိုလွ်င္ ပို၍ ေခါင္းမာစြာ ရပ္တည္ခဲ့ၾကသည္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက စခါဘိုေရာ့ သဲေသာင္ကၽြန္းတန္းမ်ား (Scarborough Shoal) ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားေနမႈကို ေနာက္ဆံုး ထုတ္ျပန္ေၾကညာ ခ်က္တြင္ ပါ၀င္ေစခ်င္သည္။ ဗီယက္နမ္ကမူ သူတို႔၏ စီးပြားေရးဇုန္အေပၚ တရုတ္က က်ဴးေက်ာ္သည္ဟု စြပ္စြဲထားသည့္ ကိစၥ သူတို႔ရႈေထာင့္မွေန၍ တျပားသားမွ မေရႊ႕ခ်င္။
အတိတ္ကာလက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အာဆီယံအတြင္း ၎ကိစၥ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည့္
ႏုိင္ငံမ်ားအနက္ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုမႈ အသံအထြက္ဆံုးဟု ဆိုႏိုင္သည့္ မေလးရွားႏိုင္ငံကမူ ယခုတႀကိမ္တြင္ ဤလႈပ္ရွားမႈ၌ ေပ်ာက္ဆံုး ေနခဲ့သည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ျဖစ္သည့္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္တြင္ အျခားေသာင္ခံုကၽြန္းတန္းမ်ား "other shoals" ဟု ထည့္သြင္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုခ်က္ကိုမူ တင္းခံေနခ့ဲသည္။ ဘရူႏိုင္းကမူ တိတ္ဆိတ္ေနၿပီး ေနာက္တႀကိမ္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ဥကၠ႒တာ၀န္ယူရမည့္အေရး ေစာင့္ဆိုင္းေနသည္။
ဤသို႔ အျမင္မ်ား ကြဲျပားစြာ တည္ရွိေနမႈေၾကာင့္ အာဆီယံဥကၠ႒ျဖစ္သူ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံအတြက္ တကယ့္အခြင့္အေရး ရေစခဲ့သည္။ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေဟာ္ နမ္ေဟာင္း (Hor Namhong) က ၎ေဆြးေႏြးအျငင္းပြားမႈမ်ားကို ခပ္တိုတုိေဆြးေႏြး ျဖတ္သိမ္းေစခဲ့သည္။ သူက ယင္းကိစၥ အျငင္းပြား ပတ္သက္ေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားကို အဆိုျပဳရာ၌ သူတုိ႔တင္ျပသည့္ ျဖစ္ရပ္ အခ်က္မ်ားအားလံုးကို "ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္တြင္ လတ္တေလာျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ်ား" ဟူ၍ စုေပါင္းကာ တင္ျပရန္ အဆိုျပဳခဲ့သည္။ ဤအဆိုကို ႀကိဳက္လွ်င္ယူ-မႀကိဳက္လွ်င္ ထြက္သြားဖို႔ပဲ ရွိသည္။
ဒိုင္း... ဒိုင္း... မည္သူမွ် ထြက္မလာခဲ့ပါ။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အခ်က္မွာ သူကအားလံုး ဘံုတူညီသည့္အခ်က္ကို ရွာေဖြေပးလိုျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဘံုတူညီခ်က္ရွာျခင္း ဆိုသည္မွာ ေျပာရလွ်င္ ယခင္ အာဆီယံ ဥကၠ႒မ်ား အားလံုး
ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည့္ အျပဳအမူေကာင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္တြင္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေရာ္ဘတ္တို ဒဲလ္ ရိုဆာရီယို (Roberto del Rosario) က ထိခိုက္သက္ေရာက္မႈရွိေသာ သဲေသာင္ခံုကၽြန္းတန္းမ်ားကိစၥ ေဖာ္ျပေပးရန္ ကမ္းလွမ္း၍ သူ၏ ရပ္တည္ခ်က္ကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ရသည္။ ယခုအခါ အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေတြးမ်ားေနၾကရၿပီ ျဖစ္သည္။ လာမည့္ ႏို၀င္ဘာလ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ားညီလာခံတြင္ ေဒသတြင္း အာဏာသက္တမ္းရွည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟြန္ဆင္ တာ၀န္ယူ သည့္အခါ မည္သို႔ ျဖစ္လာလိမ့္မည္နည္းဟု ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားေနရျခင္း ျဖစ္သည္။
အေျဖ (ခ) ကို ေရြးခ်ယ္ၾကသူမ်ားအတြက္လည္း ရွင္းပါသည္။ ယင္းအေရးဆိုသူမ်ားႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း အာဆီယံအဖြဲ႔ဥကၠ႒ တာ၀န္ယူထားသည့္ ႏိုင္ငံအျပင္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း ျပႆနာ ကုိယ္စီ ရွိေနၾကပါသည္။ ယင္းကိစၥႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္ အာဆီယံ အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားကို ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ခြဲျခားႏိုင္ပါသည္။ အေရးဆိုသူ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ လံုး၀ မသက္ဆိုင္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ သက္ဆိုင္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ စကၤာပူ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၿပီး က်န္ႏုိင္ငံမ်ားမွာ သက္ဆိုင္မႈ မရွိၾကပါ။ က်န္ ႀတိ ၃ ႏိုင္ငံမွာ သူတို႔ လိပ္ခဲတည္းလည္း ျဖစ္ေနရသည့္ ျပႆနာ အက်ပ္အတည္းကို တိုးတက္မႈ ျမင္လိုၾကၿပီး သူတို႔၏အျမင္၊ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို အာဆီယံအဖြဲ႔တြင္ ထင္ဟပ္သက္ေရာက္မႈ ရွိလိုသည္။ ေျပာရလွ်င္ အာဆီယံ-တရုတ္ ဆက္ဆံေရး အက်ယ္အျပန္႔ နယ္ပယ္တြင္ပါ သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစလိုၾကပါသည္။
စကၤာပူႏိုင္ငံကမူ အျမဲတေစဆိုသလို ယခုအျငင္းပြားမႈတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အာဆီယံအတြင္း၌ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာ အေနအထားျဖင့္ ျဖစ္ေစ ေျဖရွင္းၾကရာ၌ ပင္လယ္ ေရေၾကာင္းမ်ားအတြင္း လြတ္လပ္လံုျခံဳစြာသြားလာခြင့္ကို မထိခိုက္ေစသင့္ဟု ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခဲ့သည္။ အလားတူပင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံကလည္း ယခုအျငင္းပြားမႈတြင္ အာဆီယံ အသင္းအေနျဖင့္ ေသြးစည္းညီညြတ္မႈ ျပရန္ လိုသည္ဟု ယူဆေနသည္။
ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ရပ္တည္ခ်က္ကမူ အနည္းငယ္ေတာ့ ျပႆနာရွိသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြက္ မည္သူက ‘အမွန္တကယ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး’ ျဖစ္သည္ ဆိုသည္မွာ ေမးခြန္းတခုျဖစ္ၿပီး ရပ္တည္ခ်က္က ေ၀ေ၀၀ါး၀ါး ရွိလွသည္။ ဤသို႔ အဓိကျဖစ္သည့္ အဖဲြ႔၀င္ႏိုင္ငံမ်ားက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းတြင္ သီးျခားစီ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ရန္ ေထာက္ခံ ရပ္တည္ေနၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤသို႔ သီးျခား ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ရန္ အစီအစဥ္ကို ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရသည္။ အာဆီယံအသင္း ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ႏုိင္ငံက တရုတ္ႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္တို႔သည္ တင္းမာမႈရွိေနသည့္ စခါဘိုေရာ့ သဲေသာင္ကၽြန္းမ်ား (တရုတ္ဖက္ကမူ ဟြန္ယြန္း Huanyan Island ကၽြန္းဟု ေခၚသည္) ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွစ္ႏိုင္ငံခ်င္း ေတြ႔ဆံု ညိႇႏိႈင္းသင့္သည္၊ တည္ၿငိမ္ေအးေဆးသင့္သည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့သည္။ သို႔ျဖင့္ ဤသို႔ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္မ်ဳိး မလိုအပ္ေတာ့ေပ။
အာဆီယံအသင္းႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးအတြက္ ၂၀၁၂-၁၅ ကာလတြင္ ၾကားခံညိႇႏိႈင္းေရး တာ၀န္ခံ ႏိုင္ငံအျဖစ္ တာ၀န္ယူထားသည့္ ထိုင္းႏိုင္ငံက သူတို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္အတြက္ ေထာက္ခံေပးရန္ တရုတ္ႏိုင္ငံကိုေရာ၊အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကိုပါအသည္းအသန္စည္းရံုးတိုက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဤသို႔ေၾကညာခ်က္မ်ဳိး ထြက္လာပါက တရုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံကိုပါ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသင့္သည္၊ ေဒသအတြင္း တင္းမာမႈမ်ားျမင့္ တက္လာေနမႈအေပၚ ရႈတ္ခ်ျပစ္တင္သင့္သည္ဟု တိုက္တြန္း အၾကံေပးမႈမ်ားပင္ ရွိခဲ့ၾကသည္။
အေျဖ (ဂ) ကို ေရြးခ်ယ္ၾကသူမ်ားအဖို႔ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ ၎မွာ အာဆီယံအဖြဲ႔ ႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေ၀း
အတြက္ ယခုႏွစ္တြင္ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္သူမွာ ၀ါရင့္ ႏိုင္ငံေရးသမား ျဖစ္သည့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ၏ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ျဖစ္သူ ေဟာ နမ္ေဟာင္း (Hor Namhong) ျဖစ္သည္။ သူက မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ခလုတ္ႏွိပ္ရမည္ကို အတိအက်သိသူလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုတႀကိမ္တြင္မူ သူက ပူးတြဲေၾကညာခ်က္ ျဖစ္ေျမာက္ေရးကို ပိတ္ပင္ေစခဲ့သည္။ ဤအခ်က္မွာလည္း သူ၏ သမိုင္းပင္ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
သူ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚ အစည္းအေ၀း တက္လာၾကသည့္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အမ်ားအျပား စိတ္ပ်က္ ေဒါသျဖစ္ခဲ့ၾကရသည္။ သတင္းေထာက္မ်ားကမူ အထူးသျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မာတီ နာတာလဲဂါ၀ါ (Marty Natalegawa) ၏ ရလဒ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိတ္ပ်က္ရေၾကာင္း၊ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ အခ်ဳိ႕ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက “တာ၀န္မဲ့စြာ” ျပဳမူခဲ့ၾကသည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္ကို အက်ယ္အျပန္႔ ကိုးကားေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။ သူက ကေမၻာဒီယားႏိုင္ငံကို နာမည္ေဖာ္၍ ထုတ္ေဖာ္မေျပာခဲ့သည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထိုင္းႏွင့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံတို႔ အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ပရိယာ၀ိဟာ ေက်ာင္းေတာ္/ေခါင္ ဖရာ့၀ိဟန္ေက်ာင္း ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေလ့လာသူမ်ားအျဖစ္ ပါ၀င္မည့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အခန္းက႑ကိုလည္း ျပန္၍ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥတြင္လည္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံက ဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည့္ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္မွ စ၍ ၾကည့္လွ်င္ တိုးတက္မႈ အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိေသးသည္။
လာမည့္ ေနာက္ႏွစ္ႏွစ္တြင္ ဘရူႏိုင္းႏွင့္ ျမန္မာက ကေမၻာဒီးယားအၿပီးတြင္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ဥကၠ႒မ်ားအျဖစ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ႏွင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ တာ၀န္ယူၾကရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ အမွန္အတိုင္းဆိုရလွ်င္ ၎ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးကေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံကို ေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံက အာဆီယံအတြင္း ဤကိစၥကို အေရးဆိုထားေသာ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ေသာ္လည္း ေရနံျဖင့္ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာေနသည့္ႏိုင္ငံက မည္သည့္အသံမွ် ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ထုတ္ေဖာ္မေျပာဆိုခဲ့သလို ဤအက်ပ္အတည္းတြင္လည္း ၎၏ ရပ္တည္ခ်က္ကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဖာ္ျပေျပာဆိုခဲ့ျခင္း မရွိပါ။
သို႔ေသာ္လည္း ဘရူႏိုင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္မွာမူ ယခု အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ကၽြန္းမ်ား ကိစၥသည္ အျငင္းပြားေနၾကသည့္ ပါတီ၊ ႏိုင္ငံမ်ားအတြင္း အခ်င္းခ်င္း အင္အားမသံုးဘဲ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး၍ ေျဖရွင္းသင့္သည္ဟုျမင္ၾကသည္။ ဤအျမင္က တရုတ္ႏိုင္ငံက ေရရွည္ ရပ္တည္လာခဲ့သည့္ အျမင္ႏွင့္လည္း ေကာင္းစြာဆက္စပ္ေနေပသည္။
အေျခ (ဃ) ကို ေရြးခ်ယ္သူမ်ားအတြက္မူ ရိုးစင္းလွပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက လာမည့္ အနာဂတ္တြင္ သူ၏ ကာကြယ္ေရး ဘတ္ဂ်က္ကို ေလ်ာ့ခ်ေနစဥ္ကာလမွာပင္ အာဆီယံ အသင္းအတြက္ ပို၍ အေထာက္အပံ့မ်ား ပံ့ပိုးေနသည္မွာ အမ်ားအသိပင္ ျဖစ္သည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံမွ ၎၏တပ္မ်ား ရုတ္သိမ္းေနစဥ္ကာလတြင္ အေမရိကန္က ေနာက္ထပ္ စစ္မ်က္ႏွာအျဖစ္ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသကို ပို၍ အာရံုေရႊ႕လာခဲ့သည္။ အေမရိကန္စစ္ဌာနခ်ဳပ္ ပင္တဂြန္က လာမည့္ ၁၀ ႏွစ္တြင္ ေဒသအတြင္း စစ္အင္အားအခ်ဳိးကို ၅၀% မွ ၆၀% အထိ ျမွင့္တင္လိမ့္မည္လည္း ျဖစ္သည္။ ေနာက္ထပ္ ပိုလာမည့္ ၁၀% ေသာ စစ္အင္အားမ်ားက မည္သည့္ေနရာတြင္ အေျချပဳၾကပါမည္နည္း။ သို႔မဟုတ္ အလွည့္က်စနစ္ျဖင့္ အေျချပဳၾကမည္ေလာ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အာဆီယံ၏ကာကြယ္ေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပို၍ စိတ္အားထက္သန္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ အခ်ဳိ႕ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ကစားပြဲအတြင္း နယ္ရုပ္ျဖစ္ရမည္ကို စိတ္မသက္မသာ ျဖစ္ေနရခ်ိန္တြင္ အခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံမ်ားကမူၾကြတက္ေနၾကသည္။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ ေနာက္ဆံုး အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ေနာက္ေဖးေပါက္
အျဖစ္ ဆက္လက္ က်န္ရွိေနၾကရဦးမည္သာ ျဖစ္သည္။
အေျခ (င) ကို ေရြးခ်ယ္သူမ်ားမွာမူ တရုတ္မဟုတ္သူမ်ား ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ အာဆီယံႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀း တေလွ်ာက္လံုးတြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ သတင္းမီဒီယာမ်ားက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံသည္ အာဆီယံအဖြဲ႔ကို
ျပန္ေပးဆြဲ အက်ပ္ကိုင္ေနသည္ဟု စြပ္စြဲခဲ့ၾကသည္။ အာဆီယံ အဖြဲ႔ကလည္း ဤအျပဳအမူကို လက္ခံေနသည္မွာ အံ့ၾသဖြယ္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခဲ့ၾကသည္။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အခ်က္မွာ အခ်ဳိ႕ေသာတရုတ္ သတင္းေ၀ဖန္သူမ်ားက ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိစၥ အသံမ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံက သံတမန္ေရး ခ်ဥ္းကပ္မႈ အသစ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္လာစဥ္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တိုးတက္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေႂကြးေၾကာ္သံ တင္လာစဥ္ ပို၍ က်ယ္ေလာင္လာခဲ့ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
ဤကိစၥကို ယခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ေဒသဆိုင္ရာ သဟဇာတျဖစ္ေစေရး အစီအစဥ္အျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္သစ္မ်ားျဖင့္ေနာက္ထပ္အားျဖည့္ ေဆာင္ရြက္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ အာဆီယံအသင္းႀကီးက ဖိလစ္ပိုင္ႏွင့္ ဗီယက္နမ္တို႔ကို အာဆီယံ-တရုတ္ ဆက္ဆံေရးကိစၥ၌ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ဖြယ္ကိစၥကို တင္ခြင့္ျပဳသည့္အေပၚ တရုတ္ႏိုင္ငံက နားမလည္ႏိုင္ ျဖစ္ေနရသည္။ ေဘဂ်င္းအစိုးရက အေရွ႕ေတာင္အာရွရွိ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကို အဓိကက်သည့္ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒအျဖစ္ ေနရာထား သတ္မွတ္ထားၿပီး ျဖစ္သည္။ အင္အားႀကီး
ႏုိင္ငံမ်ား အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္၊ ရုရွား၊ ဥေရာပႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံမႈမွာ တည္ၿငိမ္၍ အရွည္ကို ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္း၍လည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း တရုတ္ႏွင့္ အာဆီယံ အသင္းႀကီး အၾကား တင္းမာမႈမ်ားေၾကာင့္ ယခုအခါ ေဘဂ်င္းႏွင့္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ဆက္ဆံေရးကိုပါၿခိမ္းေျခာက္လာေတာ့မည့္အေရး ျဖစ္ေနရသည္။
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ အေျဖ (စ) ကို ေရြးခ်ယ္သူမ်ားအတြက္မူ သူတို႔ဘာသာ ခိုင္လံုသည့္အခ်က္ ရွိေပလိမ့္မည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ကစားသူမ်ားအားလံုးက တနည္းမဟုတ္ တနည္း အာဆီယံ အသင္းႀကီးကို ဓားစာခံသဖြယ္ အက်ပ္ကိုင္ထားၾကပါသည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမ်ားစုကို ယခုအခါ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျပရာတြင္ တစ္ဆို႔ေနၾကရသည္။ အေၾကာင္းမွာ သူတို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို ထင္ဟပ္သည့္ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္မ်ား ရွိမေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ကစားသူမ်ား အားလံုးက အာဆီယံအသင္းႀကီးကို သူတို႔၏ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ကစားစရာဟုသာ သေဘာထားၾကသည္။ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္မ်ား အသားက်ေနသည့္ အေျပာမ်ား၊ နည္းပရိယာယ္မ်ားျဖင့္သာ အသံုးခ်ေနၾကသည္။ အာဆီယံအသင္းႀကီး၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သူက အဖြဲ႔၏ အစည္းအေ၀း ေခါင္းစဥ္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးမည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို မည္သို႔မည္ပံု ေရးဆြဲစီစဥ္ရမည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည့္သူ၏ အာဏာကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္ထားသူလည္း ျဖစ္သည္။ သူက ဤအာဏာကို ခ်ိန္ခ်ိန္ဆဆ အသံုးခ်ခဲ့သည္။ အလားတူပင္ အာဆီယံအသင္းမွ ယခုအေရး ပါ၀င္ပတ္သက္ေနၾကသူ
ႏုိင္ငံမ်ားကလည္း သူတို႔ မည္သည့္အခါမွ် ၁၉၉၅ ခုႏွစ္၊ မတ္လတုန္းကလို ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ ေတာင္တရုတ္
ပင္လယ္ အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဘံုသေဘာထားရရန္ တညီတညြတ္တည္း မျဖစ္ႏိုင္သည္ကို ႏွလံုးသားထဲက သိေနၾကျပန္သည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ကာကြယ္ေရးကိစၥ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား အပါအ၀င္ သူ၏ အေနအထားကို ပို၍ ခိုင္မာေစရန္ လိုအပ္သည့္ အဆင့္အားလံုးကို လုပ္ေဆာင္ေနလ်က္ ရွိပါသည္။ ဤသည္မွာ က်န္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ ရွက္ဖြယ္ပင္ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ တရုတ္တို႔က အာဆီယံမူေဘာင္ ခြင္အတြင္း၌ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ား၊ ထိပ္တိုက္ေတြ႔မႈမ်ား၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကပါလိမ့္မည္။ အတိတ္ကာလတြင္ အာဆီယံက တသံတည္း ထြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ မည္သူကမွ် စိုးရိမ္စိတ္ မပြားခဲ့ၾကေပ။ ယခုအခ်ိန္မွစ၍ အားလံုးကို ႀကိဳးေျဖလႊတ္လိုက္သကဲ့သို႔ ရွိေနၿပီ။ အာဆီယံ ကံေကာင္းပါေစဟု ဆုေတာင္းေနရေတာ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ။
Kavi Chongkittavorn ေရးသားသည့္ Who is holding Asean hostage? ေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆုိေဖာ္ျပပါသည္။
ကာ၀ီ ခၽြန္ကစ္တာ၀န္ (Kavi Chongkittavorn)သည္ အာဆီယံအသင္းႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ကို
ေ၀ဖန္ေရးသားေနသည့္ ထင္ရွားေသာ သံုးသပ္ေလ့လာသူတဦး ျဖစ္ပါသည္။
LWIN PWIN
NLABR
Web-site: www.nlabr.com
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
0 comments:
Post a Comment