ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အထူးကုိယ္စားလွယ္နဲ႔ မူ၀ါဒ ညိႇႏႈိင္းေရးမွဴးျဖစ္တဲ့ မစၥတာ ဒဲရက္ခ္ မစ္ခ်ဲလ္ (Derek Mitchell) ပထမဆုံး ျမန္မာျပည္ ခရီးစဥ္အျဖစ္ စက္တင္ဘာ ၉ ရက္ကေန ၁၄ ရက္ေန႔အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၅ ရက္ၾကာ ေရာက္ရွိေနပါတယ္။ မစၥတာ မစ္ခ်ဲလ္ဟာ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္မွာ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဦး၀ဏၰေမာင္လြင္၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ အပါအ၀င္ ျမန္မာအစုိးရ အဖြဲ႕၀င္တခ်ဳိ႕နဲ႔ ေတြ႕ဆုံခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ တနဂၤေႏြေန႔မွာေတာ့ အေမရိကန္ အထူးကိုယ္စားလွယ္ဟာ လူမႈကူညီေရး အသင္းေတြျဖစ္တဲ့ ႐ုပ္ရွင္မင္းသား ဦးေက်ာ္သူ ဦးစီးတဲ့ နာေရးကူညီမႈအသင္း၊ သုခ ကုသုိလ္ျဖစ္ ေဆးခန္းနဲ႔ ေတာင္ဒဂုံၿမိဳ႕နယ္မွာ မျဖဴျဖဴသင္း ဦးစီးတဲ့ HIV/AIDS ေ၀ဒနာသည္ေတြ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရး ေဂဟာေတြကို သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။
စက္တင္ဘာ ၁၂ ရက္ မေန႔ကေတာ့ မစၥတာ မစ္ခ်ဲလ္ဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ေနအိမ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သီးသန္႔ ေတြ႕ဆုံၿပီး တဆက္တည္း NLD ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးတင္ဦး အပါအ၀င္ NLD ဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီ အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားျပဳ ေကာ္မတီ၀င္ CRPP အဖြဲ႕၀င္ေတြကိုပါ ေတြ႕ဆုံ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၁၂ ရက္ တနလၤာေန႔မွာပဲ မစၥတာ မစ္ခ်ဲလ္ဟာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းေတြနဲ႔ သီးျခား ေတြ႕ဆံုၿပီး ျမန္မာ့ တရားစီရင္ေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးတို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သူ႔အေနနဲ႔ အစိုးရနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈ အေျခအေနကိုလည္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေျပာခဲ့တယ္လို႔ ဖိတ္ၾကားခံရသူေတြက ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို မသိဂႌထိုက္က စံုစမ္းေမးျမန္းၿပီး တင္ျပေပးထားပါတယ္။
မစၥတာ ဒဲရက္ခ္ မစ္ခ်ဲလ္ဟာ စက္တင္ဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားစီရင္ေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနသူ ၄ ဦးကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္မွာရွိတဲ့ အေမရိကန္ သတင္းနဲ႔ ျပန္ၾကားေရးဌာန (အေမရိကန္ စင္တာ) မွာ သီးျခား ဖိတ္ၾကားၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေနေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဥပေဒအႀကံေပး ဦးေအာင္သိန္း၊ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူ ဦးေမာင္ေမာင္ေလး၊ မၾကာခင္ကမွ အက်ဥ္းေထာင္က ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာၾကတဲ့ ဟစ္ပ္ေဟာ့ပ္ အဆိုေတာ္ ေဇယ်ာေသာ္နဲ႔ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားေဟာင္း ကိုျမတ္သူတို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့တာပါ။
ဥပေဒ အႀကံေပး ဦးေအာင္သိန္းက မစၥတာ ဒဲရက္ခ္ မစ္ခ်ဲလ္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုရာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ တရားစီရင္ခြင့္ မရွိတဲ့ တရားေရးမ႑ိဳင္အေၾကာင္း ေျပာခဲ့တယ္လို႔ အခုလို ေျပာပါတယ္။
“ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒမွာ ျပင္လုိ႔ရေအာင္ ခက္ခဲေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ ၇၅% လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ေနၿပီးေတာ့ သေဘာတူမွသာလွ်င္ ျပင္လို႔ရမယ္ဆုိတဲ့ ဥပေဒ ျပႆနာေပၚမွာ ဒါ မျဖစ္သင့္ဘူး။ ဒါကို ရာခုိင္ႏႈန္းအားျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပယ္ဖ်က္၍ေသာ္လည္းေကာင္း တခုခုေတာ့ ျပဳလုပ္သင့္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာထားကိုေတာ့ က်ေနာ္ သူ႔ကုိ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
“ေနာက္တခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ တရားစီရင္ေရး စနစ္ကို ၃ ပုိင္းခြဲၿပီး က်ေနာ္ သူ႔ကို ေျပာျပတယ္။ ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားသူ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ အမႈေတြမွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပုိင္ေတြက တရားစီရင္ေရး အေပၚမွာ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္တာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပုိင္ရဲ႕ စြက္ဖက္မႈေၾကာင့္ တရားစီရင္ေရးဟာ မလြတ္လပ္ဘူး။ က်ေနာ္ အဓိက ေျပာတာက လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ေရး ျဖစ္မျဖစ္ဆုိတဲ့ ကိစၥေပၚမွာ အေျခခံၿပီး က်ေနာ္က ေျပာတာကုိးဗ်။”
လူ႔အခြင့္အေရး ကာကြယ္ျမႇင့္တင္သူမ်ား ကြန္ရက္က ဦးေမာင္ေမာင္ေလးကို လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ေမးျမန္းခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရသစ္ ေျပာင္းလာေပမဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြဟာ အခုထက္ထိ အက်ဥ္းေထာင္ေတြမွာ ေထာင္ဒဏ္ေတြ က်ခံေနရဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေတြ တိုးပြားလာတဲ့ အေနအထား၊ ဒုကၡသည္အေရး၊ မတရား လယ္သိမ္းခံရတဲ့ လယ္သမားေတြရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေန၊ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးအျပင္ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာ ကေလးစစ္သား ကိစၥေတြကို ရွင္းျပခဲ့တယ္လို႔ ဦးေမာင္ေမာင္ေလးက ေျပာပါတယ္။
ဒီအေပၚမွာေတာ့ မစၥတာ ဒဲရက္ခ္ မစ္ခ်ဲလ္က မွတ္ခ်က္ေပးတာ မရွိေပမဲ့ အစိုးရနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈ အေျခအေနကို ျပန္ၿပီး ရွင္းျပခဲ့တယ္လို႔ ဦးေမာင္ေမာင္ေလးက အခုလို ေျပာပါတယ္။
“ဒီမုိကေရစီေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးေတြရယ္၊ ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္မႈ ကိစၥေတြရယ္၊ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ အဓိက အေရးႀကီးတယ္။ အဓိပၸာယ္ျပည့္၀တဲ့ ေဆြးေႏြးမႈတရပ္ ေဆြးေႏြးဖုိ႔ လုိအပ္တယ္ဆုိတာ သူေျပာခဲ့တယ္ေပါ့ေလ။ အဓိပၸာယ္ျပည့္တဲ့ ေဆြးေႏြးမႈတရပ္ ဆုိတာတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္၊ တုိင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြ အပါအ၀င္ ေဆြးေႏြးႏုိင္ၿပီး ျမန္မာျပည္ရဲ႕ လက္ရွိ ႏုိင္ငံေရး အေျခအေနေတြကို ေက်ာ္လႊားႏုိင္တဲ့ အေျခအေနတရပ္ ျဖစ္မွသာလွ်င္ သူတုိ႔ဘက္က ေပၚလစီ မူ၀ါဒ ေျပာင္းဖုိ႔ကိစၥ ေဆာင္ရြက္မယ္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးေတြ သူ႔ဘက္က ေဆြးေႏြးတင္ျပတဲ့ အေျခအေနေပါ့။”
မၾကာခင္ကမွ ေထာင္က လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ဟစ္ပ္ေဟာ့ပ္ အဆိုေတာ္ ေဇယ်ာေသာ္လည္း ဒီကေန႔ ေတြ႕ဆံုပြဲမွာ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကိုေဇယ်ာေသာ္က သူနဲ႔ ေျပာျဖစ္ ဆိုျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္းကို အခုလို ေျပာပါတယ္။
“အခုလက္ရွိ အေမ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္တုိ႔ ၂ ေယာက္ ေတြ႕ဆုံခဲ့တဲ့ ေတြ႕ဆုံမႈ အေပၚမွာ မူ၀ါဒအားျဖင့္ ဆုိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က လက္လည္း လက္ခံတယ္၊ သေဘာလည္း က်တယ္။ တခုရွိတာက က်ေနာ္တုိ႔ေတြ အေနနဲ႔ကေတာ့ လုံး၀ မ်က္စိမွိတ္ၿပီး ယုံၾကည္မွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ယုံၾကည္မႈဆုိတာ ျဖစ္လာဖို႔အတြက္က ေနာက္ကြယ္မွာ အတူလက္တြဲ လုပ္ေဆာင္ဦးမွပဲ ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏုိင္မွာ ျဖစ္တယ္။”
မစၥတာ ဒဲရက္ခ္ မစ္ခ်ဲလ္ကေတာ့ ျမန္မာအစိုးရ ၀န္ႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံု ေဆြးေႏြးမႈေတြကေန အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အေျခအေနေတြကို သူ႔အေနနဲ႔ ေက်နပ္အားရ ျဖစ္ေပမဲ့ လက္ေတြ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ျဖစ္ထြန္းလာတဲ့အထိ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေသးတယ္ဆိုၿပီး မွတ္ခ်က္ေပး ေျပာဆိုခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဦး၀ဏၰေမာင္လြင္နဲ႔လည္း ျမန္မာ့ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတြကို အခ်ိန္ယူ ေဆြးေႏြးသြားပါမယ္လို႔လည္း ေျပာဆိုခဲ့တယ္လို႔ ေတြ႕ဆံုပြဲ တက္ေရာက္ခဲ့သူေတြက ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

News retold by Lwin Pwin